Overslaan en naar de inhoud gaan
Documentnummer 3167-0088, laatst bijgewerkt op 3 april 2023, periode 1591

21 december 1591

Vindplaats van het origineel

Regionaal Archief Tilburg, toegangsnummer 3167, Charterverzameling Oosterhout, inv.nr. 88.

Samenvatting oorkondetekst

Vonnis van de Raad van Brabant in Den Haag in een proces tussen inwoners van Breda, die grond hebben liggen in Oosterhout, eisers, en de regeerders en ingezetenen van Oosterhout over het betalen van extra belastingen als gevolg van de oorlog, waarbij de eisers een vijfde penning moeten betalen over hun bezittingen in de heerlijkheid Oosterhout en voor het overige geen belasting hoeven te betalen, met uitzondering van het omslaan de maandelijkse contributie voor de verovering van Breda door de republiek, waarover een commissie een uitspraak zal doen. 

Transcriptie

In der saecke geport in rechte voor den raede ende leenheere van Brabant tusschen Wouter Jan Godert Beliarts zoone, Cornelis Jan Reijnen, Sebastiaen Corneliss. vande Corput, Jan Peterss. de Connick, Marten Denis ǁ Janss. ende Adriaen Pauwels van Gilze, alle borgers ende ingesetenen der stadt van Breda als gegoede in de heerlijckheijt van Oisterhoudt soe voor hen selven als in den naeme vande andere gegoede tot Oosterhoudt voorschreven binnen de ǁ
voornoemde stadt woonachtich, ende deselve vervangende [off] geinthimeerde in cas van reformatie ende nu eijsschers in raue actie ter eenre, Ende Jan Aertss. van Rijen ende Adriaen van Bergen scepenen van Oisterhoudt, mitsgaderǁ d'andere scepenen ende regeerders der voorschreven heerlijckheijt [met] hen gevuecht voor [heurlijcks] interest eerst impetranten ende nu verweerders int selve cas respective ter andere zijde, In welcke saecke de voorschreven eijsschers ǁ overgevende hennen eijsch bij geschrifte daer bij ges[eij]t hadden in substantie waerachtich te zijne, Dat zij alle gegoet waeren binnen Oisterhoudt voorschreven, ende aldaer waeren ingelanden, Ende dat zij over langen tijt haere continuele ǁ woonplaetse gehouden hadden ende alnoch waeren houdende binnen der voorschreven stadt van Breda, alwaer zij oock waeren draegende ende mosten contribueren in alle personele lasten aldaer voorvallende, Mits den welcken ǁ soe wel de voorschreven verweerders nijet en vermochten den eijsschers oft henne landen in heure vrijheijt gelegen, te belasten ter oorsaecke van eenige ruijtergelden off andere personele beswaringen, alsoe nae recht ende placaeten ǁ in Brabant gepubliceert ende wesende in veridi [..] sernantia nijemandt gegoet zijnde in eenige dorpen off vlecken ende aldaer nijet houdende zijne residentie, geset off geschat mochte worden, ter saecke van zijne goeden aldaer ǁ gelegen in gelijcke personele contributien, Dwelck oock bij verschijde sententie soe vande cancellerie van Brabant als van andere rechteren zulcx [***] ende gewesen waeren, Te min oock overmits seeckere uutspraecke ende ǁ accordt gemaeckt tusschen dien van Oisterhoudt voor [schepenen] ende d'ingesetenen van Breda aldaer gegoet zijnde, deur authoriteijt ende tusschenspreken van wijlen Henrick grave van Nassau, tot Vianden (etcetera) bij de welkcke expresselijck ǁ geaccordeert waere, dat die van Breda tot Oosterhoudt gegoet zijnde mochten volstaen, mits contribuerende ter plaetse van henne woonstede, soe hadden nochtans dijen nijettegenstaende hen de voorschreven verweerders vervoirdert ǁ ende waeren hen noch daegelijcx vervoirderende den [eijsschers] off henne goeden tot Oisterhoudt gelegen te belasten, met vijffden, thienden, ende andere penningen ter saecke vande voorschreven personele lasten ende contributien,ǁ dwelck onbehoorelijck wesende, ende noch nae rechte noch nae [***] nijet connende bestaen, hadden de voornoempde eijsschers eenige vande verweerders binnen der voorschreven stadt van Breda gevonden hebbende aldaer doen arresteren, ende ǁ tegens henluijden eijsch gedaen ten eijnde zij gehouden [***]enden worden den voorschreven eijsschers ende heure landen ter saecke vande voorschreven personele lasten nijet te beswaeren, ende te restitueren tgene zij ter causen van dijen ǁ genooten ende ontfangen hadden, Waerop eenige pro[***]allen zijnde, hadden de voorschreven eijsschers vonnise off appoinctement gerapporteert tot haeren voordeel, Waer van de voornoempde verweerders aen den voorschreven raede gepronoceert ǁ ende gelicht hebbende mandament in cas van reformatie hadden uuijt crachte vandijen den voorschreven verweerders voor den selven raede doen dachvaerden, dan hadden ten daege dienende de voorschreven eijsschers doentertijt geinthinieerde ǁ geraeden gevonden den voornoempden vonnisse te re[nuntieren], mits hen geconsenteert zijnde voor den voorschreven raede heijsch te doen in raeu actie, Waer toe geadmitteert wesende hadde meester Adriaen de Jonge als procureur ǁ der voorschreven eijsschers bij de voorschreven ende andere middelen ge[***], dat de voorschreven verweerders bij sententie diffinitive vande voorschreven raede gecondempneert zouden worden de landen ende goeden vande voorschreven eijsschers onder de jurisdictie ǁ ende vrijheijt van Oisterhoudt voorschreven gelegen, vrij, exempt ende onbelast te laeten van alsulcke vijffde, thiende, ende andere penningen als die van Oisterhoudt jaerlijcx op heure respective goeden tot vervallinge van ǁ eenige personele lasten ende contributien des voorschreven vrijheijts waeren streckende, Ende vorts henluijden te restitueren tgene de voorschreven verweerders off heure voorsaeten in officio uuijt gelijcke saecke vande voorschreven penningen ende ǁ ommeslagen bij executie off anderssints hen affgenoemen off genooten hadden, Ende dat bij provisie den verweerders hangende den voorschreven processe geinterdiceert zoude worden der voorschreven eijsschers landen mette voorschreven ǁ personele contributien te beswaeren ende belasten maeckende eijsch van costen, schaeden ende interesten, Waer tegens de voorschreven verweerders overgevende heure antwoorde insgelijcx bij geschrifte, hadden (onder andere) geseijt ǁ waerachtich te zijne, Dat in den quartier van Oisterhoudt voorschreven, deur last ende authorisatie van zijnen excellentie van Nassau jaerlijcx werde ommegeslagen eenen vijffden penninck over de gronden van erven aldaer gelegen ǁ tot vervallinge vande contributien vande sauveguarden aen de zijde der geunieerde provincien, Waeromelijck de voorschreven verweerders gewoon ende bij sententie vande voorschreven raede gerechticht waeren, omme alle den geenen die binnen ǁ Oisterhoudt gelandt ende gegoet waeren pro rata te doen contribueren, tzij off die binnen off buijten deselve heerlijckheijt in andere plaetsen, steden, off dorpen heure woonplaetse waeren houdende off nijet, Ende alsoe ǁ de voorschreven eijsschers ten aensiene van haere landen ende goeden gelegen in Oisterhoudt voors., schuldich waeren in den voorschreven vijffden penninck jaerlijcx te contribueren heure quote ende contingent, daer van zijluijden over ǁ tverloop van eenige jaeren, van seeckere merckelijcke somme ten gebreken zijnde ende weijgerende betaelinge daer aff te doen, hadden de voorschreven verweerders tegens den eijsschers begonst te procederen, sulcx alsmen in ǁ soedanige saecken van slants contributien gwoonlijck was te doen, Dan de voorschreven eijsschers naemaels becoemen hebbende eenige vande verweerders binnen de voorschreven stadt van Breda, hadden de selve doen arresteren ende vorts ǁ doen dachvaerden voor den gerechte aldaer, alwaer eenige proceduren ter saecken vandijen geresen, ende vonnisse off appoinctement ten achterdeel der voorschreven verweerders gegeven zijnde, hadden deselve hen daer aff geconstitueert reformanten ǁ aen den voorschreven raede, Ende alsoe de voorschreven eijsschers tvoors. vonnisse ten daege dienende voor den voorschreven raede, hadden gerenunchieert, ende naer voorgaende admissie vande selven raede eijsch gedaen ende conclusie genoemen ǁ in raeu actie, ende oock haeren eijsch bij geschrifte overgelevert, Soe hadde Marten Rosa als procureur der voorschreven verweerders als selven debater[ende] eerst tot zijnen voordeel geaccepteert, dat d'eijsschers bekenden binnen ǁ Oisterhoudt voorschreven gegoedt ende gelandt te zijne, maer ontkenden dat overmits de eijsschers haere woonplaetse waeren houdende binnen Breda, ende dat zij aldaer eenige personele lasten mochten dragen, sij daeromme ongehouden souden ǁ wesen in tgene desen processe waere aengaende, Alsoe alhier geen questie ende was van eenige ruijtergelden, off diergelijcke personele lasten, maer alleen vande vijffden penninck, Ende oft deijsschers binnen Oisterhoudt gelandt ǁ zijnde daer inne schuldich waeren te contribueren, off nijet, Welcken aengaende zij bij den allegatien hier vooren gedaen bewesen hadden dat d'eijsschers behoorden te gelden gelijck d'ingeseten van Oisterhoudt voorschreven, Soe oock t'anderen ǁ sijden bij den inwoonders der stede van Geertruijdenberge binnen Oisterhoudt gegoet zijnde gelijcke questie, als nu bij den eijsschers, geunieert waeren geweest, Sustinerende dat zijluijden als binnen Geertruijdenberge ǁ geseten zijnde, aldaer ten respecte van alle haere goeden mosten helpen draegen alle voorvallende lasten, Ende waeren dijen nijettegenstaende bij sententie vande voorschreven raede verclaert dat zijlijck gehouden waeren te ǁ contribueren in den voorschreven vijffden penninck naer rate van heure landen in de voors. vrijheijt gelegen, mits welcken alsoo deijsschers in dit cas nijet en conden wesen van andere conditie als de voors. inwoonders ǁ van Geertruijdenberge, soe conden alhier nijet op[***] de allegatien ende middelen behenlijck voorgewendt concluderende oversulcx ende mits den andere redenen in de voorschreven antwoorde begrepen, de voors. reformatie in den ǁ naeme als boven tot nijet ontfanckelijck[heijt] ende [***] de voorschreven impetranten haeren eijsch ende conclusie mitsgaders de versochte provisie ontsent zoude worden, maeckende insgelijcx eijsch van costen waer tegens ǁ naer dijen van wegen den voorschreven eijsschers in plaet[***] bij den voors. verweerders duplicerende gepersisteert waere geweest ende geappoincteert zijnde, dat van tselve actie gemaeckt ende partijen ǁ voorschreven van henne schriftueren, stucken, ende [munimenten in den] voorschreven raede zouden dienen, omme recht ende justitie gedaen ende geadministreert te wordende naer behooren, hadden zij ten beijden zijden tselve gedaen ende ǁ de saecke volschreven ende ten proces behoorlijck ge[***] Ende al tselve mitten verificatien ende munimenten daer toe dienende in den voorschreven raede onder inventaris geexhibeert ende overgelevert wesende ende ǁ bij partijen recht versocht zijnde, Gesien ende [geconsenteert] wel ende int lange in den voors. raede tproces, zoe tselve tusschen den voorschreven partijen geintenteert ende beleijdt is geweest, Mitten schriftueren stucken ende ǁ munimenten in den selven overgegeven ende op al [***], mit oock geconsidereert tgene [desinen] in desen behoorde te considereren, De voorschreven raedt wast ende verclaert voor recht dat mits bij den ǁ voorschreven eijsschers in opsiene van henne goeden onder de voors. heerlijckheijt van Oisterhoudt gelegen, betaelende eenen vijffden penninck opt jaer op de instructie daer aff alreede gemaeckt off alnoch te ǁ maecken, tot subventie vande maentelijcke contributien daer op [inde] voorschreven heerlijckheijt ter ordonnantie van mijnen heeren vande raede van state der geunieerde provincien geset is, Verschenen zedert den tijt dat de voorschreven ǁ stadt van Breda is gebracht onder de geh[oorsaemheijt] der selver provincien, zij daer mede bij provisie zullen gestaen, Ordonnerende den verweerders de goeden der voorschreven eijsschers van alle andere lasten ǁ als [uuijteringen], ruijtergelden, [pronniers] [barregelden][***] gelijcke personele beswaringen vrij, exempt, ende onbelast te houden, Ende aengaende de maentelijcke contributien vervallen voor date ǁ vande reductie der voorschreven stadt mitsgaders alle alsul[***] penningen als de voorschreven eijsschers sustineren hen onbehoorlijck [***] te zijne, In de tgene de voorschreven verweerders ter saecken van dijen zijn ǁ pre[***], Sullen partijen compareren voor [commi]ssarisen van de voorschreven raede te [***] bij de selve in henne questien ende geschillen overhoordt ende verleken te wordende, in dijen het doenlijck zij, off anderss[***] ǁ der voorschreven commissarisen rapport gehoor[***]te worden soe behooren [***] houdend middelretijt dijen [aengaende] [***]state ende surcheantie, Partijen respectivelijck in tgene voorschreven is ǁ condempnerende mits dese compenserende de [***] saecken van [***] processe geresen mits redenen den voorschreven raede [***] aldus gedaen ende soe uutgesproecken in sGravenhaege des saterdaechs ǁ eenentwintich daegen in decembri int jaer [ons Heeren] duijsent vijffhondert ende eenentnegentich, Toirconden den segel vande voorschreven raede [hier aen] gehangen.ǁ

 

 

In dorso:

Vonnisse ǁ tusschen ǁ ingesetenen van Breda ten eenre ǁ ende ǁ die van Oisterhout ter andere zijen ǁ Vonnisse tusschen ǁ die van Breda ǁ en ǁ Oisterhout ǁ